Í dag fögnum við byltingarkenndu skrefi sem stigið var fyrir 20 árum þegar öryggisráð Sameinuðu þjóðanna samþykkti ályktun númer 1325 sem varðar konur, frið og öryggi.
Þar með viðurkenndi alþjóðasamfélagið að stríðsátök hafi sértæk áhrif á konur, mikilvægi þess að konur taki jafnan þátt í friðarumleitunum, gerð friðarsamninga og að konur væru mikilvægir þátttakendur við að koma í veg fyrir átök. Síðan þá hefur öryggisráðið samþykkt níu ályktanir til viðbótar beintengdar efni ályktunarinnar. Þar er meðal annars tekist á við brot eins og kynferðisofbeldi sem beitt hefur verið sem vopni í stríði sem og að setja þátttöku kvenna í friðarumleitunum á dagskrá.
En þetta gerðist ekki að sjálfu sér. Öryggisráðið var undir gífurlegum þrýstingi frá kvennasamtökum um allan heim áður en ályktunin var samþykkt. Eins hafði máttur og þrýstingur kvenna sem sótt höfðu kvennaráðstefnuna í Peking aðeins fimm árum áður, óumdeilanleg áhrif á öryggisráðið.
En hefur þátttaka kvenna í friðarumleitunum aukist á þessum tuttugu árum?
Nú tuttugu árum síðar búa tveir milljarðar manna við ófrið og átök í stríðshrjáðum löndum. Í þessum löndum eru konur þrátt fyrir allt, að koma í veg fyrir átök
og koma á friði. Enn eru konur samt í miklum minnihluta í friðarviðræðum og fá ekki ennþá sæti við samningaborðið.
- Aðeins 1 af hverjum 5 friðarsamningum sem undirritaðir voru frá 2015 – 2018 kváðu á um að taka mið af þörfum kvenna.
- Konur voru aðeins 6% sáttasemjara og samningsaðila í friðarviðræðum árin 1992-2019
- Konur voru aðeins 13% viðsemjenda á sama tímabili.
Framfarir eru alltof hægar þrátt fyrir að rannsóknir sýni fram á að þegar konur taka þátt í samningarviðræðum um frið, endist friðurinn að meðaltali 15 árum lengur. Konur eru því enn nánast ósýnilegar á þessu karllægasta sviði ákvarðanataka á heimsvísu.
Jafnvel nú á tímum heimsfaraldrar eru konur að vinna baki brotnu við að halda friðinn, þrátt fyrir að búa margar við ófrið inn á eigin heimilum. Úttekt UN Women sýnir að þrír mánuðir af útgöngu banni þýði að 15 milljónir kvenna og stúlkna til viðbótar verði beittar kynbundnu ofbeldi.
Þessar hægu framfarir, bakslagið og aðförin að réttindum kvenna á öllum sviðum, sem á sér stað um þessar mundir sýna okkur enn á ný, að baráttan fyrir bættum hag og auknum réttindum kvenna er hvergi nærri lokið. Aðkoma kvenna að friðarviðræðum og friðarumleitunum er grundvallarforsenda þess að halda friðinn.
